Ciężki ostry zespół oddechowy (SARS)

Choroba zakaźna o cechach zapalenia płuc, opisana w 2003 r., wywoływana przez koronawirusa SARS-CoV, którego prekursorem jest wirus bytujący wśród małych zwierząt azjatyckich. Zwierzęta te są sprzedawane na targowiskach mięsnych, głównie w Chinach.

Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową w czasie bliskiego kontaktu z chorym. Możliwe jest również zakażenie pośrednio, poprzez przedmioty zanieczyszczone wydzieliną dróg oddechowych lub płynami ustrojowymi chorego. Bardzo często, szczególnie w pierwszej fazie zachorowań, obserwowano szerzenie się zakażenia od chorego na personel medyczny.

Okres między narażeniem na zakażenie a wystąpieniem objawów wynosi 2–10 dni.

Obraz kliniczny I ROZPOZNANIEвгору

Pierwszym objawem jest gorączka (u blisko 100% chorych); ponadto występują: kaszel, ból mięśni i dreszcze (u >50% chorych), ból głowy (u ~40%), biegunka (u ~20%). U osób w stanie immunosupresji i dzieci objawy są mniej nasilone.

Objawy przedmiotowe są skąpe i ograniczone do trzeszczeń u podstawy płuc.

Rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu kontaktu ze źródłem zakażenia, objawów zapalenia płuc opornego na leczenie oraz podstawowych cech SARS:

1) objawy ze strony układu oddechowego – gorączka >38°C oraz jeden z następujących: kaszel, duszność, trudności w oddychaniu, hipoksja

2) obecność zacienień w RTG klatki piersiowej

3) niewystąpienie poprawy klinicznej lub radiologicznej w czasie leczenia antybiotykami

4) niewyjaśniona w inny sposób limfopenia oraz wzrost aktywności AST i ALT w surowicy

5) molekularne lub serologiczne potwierdzenie zakażenia wirusem SARS-CoV

6) wywiad wskazujący na: kontakt z osobą chorą na SARS lub podejrzenie takiego kontaktu, podróż do rejonów o dużym ryzyku zachorowania, kontakt z zakażonym materiałem (dotyczy pracowników laboratoriów).

Badanie radiologiczne wykazuje zmiany w płucach u 80% chorych, najczęściej typu zagęszczeń pęcherzykowych, obustronnych, zlokalizowanych obwodowo w dolnych częściach płuc. Nie stwierdza się rozpadu, powiększenia węzłów chłonnych ani wysięku w jamie opłucnej. U chorych z prawidłowym RTG klatki piersiowej zmiany można wykryć za pomocą TK.

Serologiczne potwierdzenie zakażenia wirusem SARS ma ograniczoną wartość kliniczną, ponieważ przeciwciała można wykryć dopiero po upływie 10–28 dni od wystąpienia gorączki. Większe znaczenie praktyczne mają metody molekularne (PCR). Materiałem do badania może być wymaz z nosogardła, kał i mocz.

Leczenieвгору

Stosuje się leczenie objawowe, w razie potrzeby tlenoterapię i wentylację mechaniczną płuc. Próbowano stosować leki przeciwwirusowe (rybawirynę, rytonawir i lopinawir) oraz interferony i glikokortykosteroidy. Uważa się, że podawanie metyloprednizolonu 1000–2000 mg/d i.v. jest korzystne w ciężkiej, postępującej postaci choroby. Obserwowano poprawę po dożylnym podaniu immunoglobulin oraz surowicy ozdrowieńców.

Zapobieganieвгору

Najważniejsza jest szybka izolacja wszystkich chorych z podejrzeniem SARS na wyznaczonych oddziałach zakaźnych zapewniających odpowiednie zabezpieczenie przed szerzeniem się zakażenia na inne osoby, również na personel medyczny.

Nadzieje na skuteczne zapobieganie SARS wiąże się ze szczepionką, która nie jest jeszcze dostępna.

Obecnie nie ma dowodów na to, by wirus SARS był obecny w populacji ludzkiej. Możliwe jest jednak pojawienie się zakażeń ze źródeł odzwierzęcych lub laboratoryjnych.

SARS jako choroba zakaźna podlega obowiązkowi zgłoszenia służbom sanitarno-epidemiologicznym.