Bliskowschodni zespół oddechowy

Choroba zakaźna wywoływana przez koronawirusa MERS­-CoV. Pierwszy przypadek odnotowano w 2012 r. w Arabii Saudyjskiej; zachorowania występują przede wszystkim na terenie Półwyspu Arabskiego oraz u osób stamtąd powracających.

Przypuszcza się, że rezerwuarem wirusa są wielbłądy. Droga szerzenia się patogenu nie jest jeszcze w pełni poznana, wirusa znajdowano w wydzielinie dróg oddechowych, moczu, kale i mleku wielbłądów. Przeniesienie się zakażenia z człowieka na człowieka jest możliwe poprzez bliski kontakt (kontakt domowy, opieka nad osobą chorą, w tym zakażenia szpitalne).

MERS-CoV jest znacznie mniej zaraźliwy niż SARS-CoV, ale śmiertelność chorych na MERS jest większa (~35% objawowych przypadków). Okres wylęgania wynosi 2–14 dni. Komórki z ekspresją receptora DPP4 (w tym m.in. monocyty i makrofagi) stanowią komórki docelowe dla wirusa. Zakażone wydzielają cytokiny prozapalne, co prowadzi do rozwoju zapalenia z uszkodzeniem tkanek.

Obraz kliniczny I ROZPOZNANIEвгору

Spektrum ciężkości choroby powodowanej przez MERS­-CoV jest szerokie: od bezobjawowego zakażenia aż po ciężkie zapalenie płuc z ARDS, wstrząsem septycznym i niewydolnością wielonarządową. Ryzyko ciężkiego przebiegu choroby jest duże przede wszystkim u osób z upośledzoną odpornością oraz w starszym wieku i z chorobami towarzyszącymi (cukrzyca, przewlekła choroba nerek, choroby układu oddechowego i układu krążenia).

Choroba rozpoczyna się gorączką i kaszlem, często z towarzyszącym bólem głowy, mięśni i stawów, stopniowo dołącza się duszność, czasami również nudności i wymioty, ból brzucha i biegunka (rzadko). Może dojść do niewydolności nerek wymagającej dializoterapii. W ciężkich przypadkach występują zaburzenia krzepnięcia. Objawy przedmiotowe są mało charakterystyczne, niekiedy słyszalne są rzężenia nad polami płucnymi.

W RTG klatki piersiowej stwierdza się jedno- lub obustronne zacienienia, plamiste nacieki, zmiany śródmiąższowe i płyn w jamach opłucnej. W badaniach laboratoryjnych: leukopenia z limfopenią, małopłytkowość oraz zwiększona aktywność LDH w surowicy.

W celu potwierdzenia zakażenia wykonuje się badanie PCR; materiałem mogą być popłuczyny oskrzelowo-pęcherzykowe (BAL), plwocina, wymazy/aspiraty z jamy nosowo-gardłowej. Wyniki fałszywie ujemne są związane z niewłaściwym pobraniem materiału do badań albo zbyt wczesnym lub późnym pobraniem próbek. WHO zaleca dodatkowo zachowanie do retrospektywnych badań serologicznych surowicy pobranej w ostrym okresie choroby oraz po upływie 2–3 tyg. Badania PCR wykonuje w Polsce Zakład Wirusologii NIZP-PZH.

Leczenieвгору

Większość chorych wymaga leczenia na OIT. Stosuje się leczenie objawowe: w przypadku niewydolności oddechowej tlenoterapię i wentylację mechaniczną oraz antybiotykoterapię w razie nadkażenia bakteryjnego. Nie opracowano leczenia przyczynowego.

Zapobieganieвгору

Unikanie kontaktu z osobami zakażonymi, przestrzeganie zasad higieny osobistej (częsta dezynfekcja rąk). Unikanie dotykania zanieczyszczonymi rękami oczu, ust i nosa.

W czasie opieki nad chorym, a zwłaszcza przy pobieraniu materiału do badań wirusologicznych, powinno się stosować środki ochrony osobistej: maskę filtrującą (co najmniej tak skuteczną jak maska N95), rękawice, fartuch jednorazowy, okulary ochronne lub przyłbicę. Chory powinien być przeniesiony do szpitala posiadającego izolatkę spełniającą standardy AIIR.

Nie ma szczepionki przeciwko MERS-CoV. MERS podlega obowiązkowi zgłoszenia służbom sanitarno-epidemiologicznym.