Anaplasmosis

łac. anaplasmosis

ang. human granulocytic ehrlichiosis (HGE)

EpidemiologiaArriba

W Polsce w latach 1996–2011 odnotowano 7 zachorowań. Populacyjne badania serologiczne wskazują na duży odsetek zachorowań nierozpoznanych.

Etiologia i patogenezaArriba

1. Czynnik etiologiczny: chorobę wywołuje spokrewniona z riketsjami Gram-ujemna bakteria Anaplasma phagocytophilum.

2. Patomechanizm: po ukłuciu przez kleszcza drobnoustrój dostaje się do krwiobiegu i wraz z krwią jest przenoszony do szpiku kostnego, gdzie przedostaje się do komórek prekursorowych neutrofilów. Namnaża się wewnątrzkomórkowo w cytoplazmie i tworzy skupiska w wodniczkach, zwane morulami; upośledza czynność neutrofilów.

3. Rezerwuar i droga przenoszenia: rezerwuarem są dzikie zwierzęta. Do zakażenia dochodzi w wyniku ukłucia przez zakażonego kleszcza, ale możliwe jest również zakażenie przez przetoczenie krwi lub jej produktów (zawierające granulocyty).

4. Okres wylęgania: ~7 dni (1–21 dni).

Obraz kliniczny I PRZEBIEG NATURALNYArriba

Choroba zaczyna się nagle. Występują:

1) często objawy grypopodobne: gorączka (zwykle >38°C), silny ból głowy, ból mięśni i stawów, ogólne złe samopoczucie, brak łaknienia, zapalenie górnych dróg oddechowych, kaszel

2) nudności, wymioty lub biegunka

3) powiększenie wątroby lub śledziony

4) powiększenie węzłów chłonnych

5) rzadko (ciężkie przypadki) zapalenie mózgu i DIC.

Ponad ⅔ zakażeń przebiega bezobjawowo. Choroba ma zazwyczaj średnio ciężki przebieg, większość chorych wymaga jednak hospitalizacji. Niekiedy przebieg jest ciężki i może doprowadzić do śmierci. U chorych nieleczonych objawy utrzymują się 3–11 tyg.

Zachorowanie daje długotrwałą odporność na ponowne zakażenie, a duże miano swoistych przeciwciał można stwierdzić u 50% chorych nawet rok po zakażeniu.

RozpoznanieArriba

Badania pomocnicze

1. Identyfikacja czynnika etiologicznego

1) badania serologiczne – obecność swoistych przeciwciał przeciwko A. phagocytophilum we krwi wykrywanych metodą immunofluorescencji pośredniej. Zaczynają się pojawiać po upływie 1–14 dni od zakażenia, a ich miano wzrasta. Obowiązuje badanie 2 próbek krwi w odstępie ≥4 tyg. – wynik dodatni to ≥4-krotne zwiększenie miana.

2) badania molekularne – obecność swoistej sekwencji DNA A. phagocytophilum we krwi wykrywanej metodą PCR

3) stwierdzenie obecności w granulocytach wtrętów w postaci moruli w rozmazie krwi obwodowej (mała czułość)

4) hodowla z próbki krwi (mała dostępność).

2. Inne

1) morfologia krwi obwodowej – neutropenia (we wczesnej fazie choroby zwiększony odsetek neutrofilów pałeczkowatych w rozmazie krwi obwodowej), limfopenia, małopłytkowość

2) zwiększona aktywność ALT i AST w surowicy

3) rzadko laboratoryjne objawy DIC (rozdz. VI.J.3.2.3).

Kryteria rozpoznania

1. Rozpoznanie pewne (wg ESCMID)

Choroba gorączkowa występująca po ukłuciu przez kleszcza i ≥1 z 3 kryteriów laboratoryjnych:

1) dodatni wynik badania serologicznego (p. wyżej)

2) wykazanie swoistej sekwencji DNA A. phagocytophilum metodą PCR

3) izolacja A. phagocytophilum w hodowli.

2. Rozpoznanie prawdopodobne (wg ESCMID)

Choroba gorączkowa występująca po ukłuciu przez kleszcza i spełnienie ≥1 z 3 kryteriów laboratoryjnych:

1) ≥4-krotnie zwiększone miano swoistych przeciwciał bez tendencji do narastania (stabilne)

2) dodatni wynik PCR bez wykazania swoistej sekwencji DNA A. phagocytophilum

3) obecność w granulocytach wewnątrzkomórkowych wtrętów w postaci moruli.

Rozpoznanie różnicowe

1) gorączka plamista Gór Skalistych i inne gorączki plamiste (riketsjozy)

2) zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych

3) babeszjoza

4) malaria

LeczenieArriba

Lekiem z wyboru jest doksycyklina 100–200 mg 2 × dz. i.v. lub p.o. przez 10 dni. U kobiet w ciąży i dzieci do 8. rż. zaleca się ryfampicynę.

Gorączka i inne objawy ustępują po upływie 2–3 dni od rozpoczęcia leczenia doksycykliną, a do 7 dni po rozpoczęciu terapii ryfampicyną.

Powikłania i rokowanieArriba

Może wystąpić niewydolność nerek lub serca, zwłaszcza u osób w podeszłym wieku. Powikłania te lub DIC mogą prowadzić do śmierci (śmiertelność szacowana na 1–3%). Choroba ma ciężki przebieg u pacjentów z niedoborem odporności i leczonych immunosupresyjnie.

ZapobieganieArriba

Metody swoiste

Szczepienie ochronne: nie ma.

Metody nieswoiste

1. Metody ochrony przed kleszczami: rozdz. XI.A.5.7.

2. Izolacja chorych: nie jest wymagana.

3. Obowiązek zgłaszania do PSSE: informację przekazuje laboratorium, w którym stwierdzono dodatnie wyniki badań serologicznych lub molekularnych.